| 鲁虺波斯语双解词典 | ||||
| 推荐： 人文 文化 传媒 伊朗 语言翻译 | ||||
| 鲁虺波斯语双解词典 / Wikipedia Wikipedia | 上一个 查看全部 下一个 |
Wikipedia Wikipedia | |
يکي از معروفترين و بزرگترين دايره المعارفهاي جهان ويکي پديا دانشنامه اي مبتني بر وب و با محتويات آزاد مي باشد که با همکاري افراد داوطلب نوشته مي شود. اين دانشنامه حدوداً متشکل از ??? زبان مستقل دنيا مي باشد که حدود ??? تاي آنها فعال هستند و توسط بنياد ناسودبر ويکي مديا پشتيباني مي شوند. وروديهاي آن طبق وروديهاي سالنامه ها، فرهنگهاي جغرافيايي و رخدادهاي روز مي باشند. هدف آن آفريدن و پخش سراسري يک دانشنامه آزاد به تمامي زبانهاي زنده دنياست. ويکي پديا با روزانه ?? ميليون کليک (روي پيوندهايش) جزو پرمخاطب ترين سايتهاي مرجع دنيا به حساب مي آيد. ويکي پديا تقريبا داراي ?/? ميليون مقاله است که بيش از ??????? عدد از آنها به زبان انگليسي، بيش از ??????? عدد به زبان آلماني و بيش از ??????? عدد از آنها به هر کدام از زبانهاي ژاپني و فرانسوي تعلق دارند. اين دانشنامه در تاريخ ?? دي ???? به صورت مکملي براي دانشنامه تخصصي نوپديا نوشته شد. اين دانشنامه با رشد روز افزون خود توانست بذر چندين پروژه خواهر ديگري همچون ويکي واژه، ويکي نسک و ويکي گزارش را بپاشد. هر داوطلب مي تواند مقالات آن را با سبک ويکي اضافه يا ويرايش کند. و اين به آن معنا است که ديگري نيز مي تواند همان مقالات را تغيير دهد. داوطلبان ويکي پديا بر سياست "ديدگاه بي طرفانه" تاکيد مي کنند. طبق اين سياست ديدگاه هايي که توسط شخصيتهاي برجسته يا ادبيات ارائه شده اند بدون هيچ تلاشي براي تاييد آنها به طور خلاصه بيان شده اند. به دليل طبيعت باز اين دانشنامه تخريب و عدم صحت مطالب از مشکلات هميشگي آن بوده است. وضعيت ويکي پديا به عنوان يک مرجع هميشه مورد اختلاف بوده است. گاه آن را به خاطر توزيع رايگان، خاصيت قابل ويرايش بودن و گستردگي عناوين ستوده اند و گاه آن را هنگام مقايسه با دانشنامه هاي سنتي به خاطر عدم اطمينان و اعتبار، جانبداريهاي نظام مند و نقص بعضي از عناوين مورد انتقاد قرار داده اند. مقاله هاي آن را در رسانه هاي جمعي و مراکز علمي نقل کرده اند. مقاله هاي آن تحت مجوز حق تاليف آزاد گنو قابل دسترسي مي باشند. نسخه زبان آلماني ويکي پديا بوسيله ديسکهاي فشرده توزيع شده و نسخه هاي ديگر آن روي سايت هاي ديگر به صورت Fork يا mirror قرار داده شده اند. مشخصات جيمي ولز بنيانگذار ويکي پديا اينگونه آن را توصيف مي کند " ويکي پديا تلاشي براي خلق و توزيع دانشنامه اي با بالاترين کيفيت ممکن براي همه افراد روي زمين و به زبان مادريشان است". اين دانشنامه روي وبسايت wikipedia.org با استفاده از نرم افزاري به نام "ويکي" که به زبان جزيره هاوايي به معني "سريع" مي باشد خلق شده است. ولز بر اين باور است که ويکي پديا بايد به کيفيت دانشنامه بريتانيکا يا بهتر برسد و چاپ شود. دانشنامه هاي متعدد ديگري روي اينترنت هستند و يا قبلا وجود داشته اند. در بعضي از آنها مثل دانشنامه فلسفه استانفورد و نوپديا (که ديگر وجود ندارد) سياستهاي مقاله نويسي سنتي و مالکيت مقاله وجود دارند. به طور اتفاقي سايتهايي مثل h2g2 يا Everything2 وجو دارند که به صورت راهنماهايي کلي عمل مي کنند و مقالاتشان توسط همگان نوشته و بازنگري مي شوند. پروژه هايي همچون ويکي پديا، Susning.nu و the Enciclopedia Libre همگي ويکي هستند و در همه آنها مقالات توسط نويسنده هاي بي شماري نوشته مي شوند و هيچ گونه بازنگري رسمي روي آنها اعمال نمي شود. ويکي پديا تبديل به بزرگترين نوع دانشنامه ويکي چه از نظر تعداد مقالات و چه از نظر تعداد واژه ها شده است. از بين تمامي دانشنامه هاي موجود، ويکي پديا به خاطر گرفتن مجوز حق تاليف آزاد گنو متمايز گشته است. ويکي پديا صريحاً مي خواهد تنها يک دانشنامه باقي بماند. هدف آن تبديل شدن به مجموعه کاملي از دانش بشري نيست. مجموعه سياستهايي تحت عنوان "ويکي پديا چه چيزي نيست" وجود دارند که مشخص مي کنند چه اطلاعاتي نبايد در ويکي پديا گنجانده شوند. غالبا اين سياستها باعث مشاجره بر سر اضافه کردن، حذف يا اصلاح مطلبي خاص شده اند. مطالب آزاد مجوز حق تاليف آزاد گنو (GFDL) که مقاله هاي ويکي پديا با استفاده از آن عرضه مي شوند يکي از بسيار مجوزهاي "copyleft" copyright است که اجازه توزيع دوباره، خلق آثار مشتق شده و استفاده تجاري از مطالب مقاله ها به شرط ذکر نام نويسنده و ماندن اثر تحت مجوز GFDL را مي دهد. هنگامي که يک نويسنده اصل اثر خود را به پروژه تحويل مي دهد حق تاليف او روي آن اعمال مي شود ولي بايد قبول کند که اثرش را تحت مجوز GFDL در اختيار عموم بگذارد. ممکن است مطالب موجود در ويکي پديا روي منابع ديگري که از اين مجوز استفاده مي کنند قرار بگيرند و يا از آن منابع گرفته شده باشند. مطالب ويکي پديا از طريق انبارهاي اطلاعات روي صدها منبع به صورت mirror يا fork قرار گرفته اند. اگر چه تمامي متون عرضه شده در ويکي پديا از مجوز GFDL استفاده مي کنند، درصد بالايي از تصاوير و فايلهاي صوتي ويکي پديا رايگان نيستند. اقلامي چون لوگوي شرکتها، نمونه آهنگها يا عکسهاي داراي حق تاليفِ خبري با درخواست استفاده عادلانه آورده شده اند. اقلامي نيز وجود دارند که با شرط عدم اشتقاق يا "فقط براي ويکي پديا" به اين دانشنامه داده شده اند. تا به حال ويکي پديا توسط رسانه ها، مراکز علمي و ديگر منابع به عنوان مرجع يا ضميمه مورد استفاده قرار گرفته است. سازمانهاي خبري مقاله هاي ويکي پديا را به عنوان منبع نام برده اند و يا در گوشه صفحه وب خود براي کسب اطلاعات بيشتر، ارجاعي به آن گذاشته اند. بعضي از آنها اين کار را به طور مرتب انجام مي دهند. بنابر فهرستي که توسط ويرايشگران ويکي پديا تهيه شده است، مقالات ويکي پديا بيشتر از همه جا در رسانه هاي خبري ذکر شده اند. در رده هاي پايينتر، تحقيقات علمي، کتابها، همايشها و دادگاه ها قرار دارند. براي نمونه وبسايت مجلس نمايندگان کانادا در بخش "براي اطلاعات بيشتر" در فهرست Bill C-38 به مقاله ويکي پديا در مورد ازدواج با هم جنس اشاره مي کند. فهرستهاي غير جامعي از طرف ويکي پديايي هاي عضو ويکي پديا به عنوان منبع تهيه مي شوند. زبانها ويکي پديا تا فروردين ???? در برگيرنده ?? زبان "فعال" بوده است. پنج زبان بزرگ آن به ترتيب عبارتند از انگليسي، آلماني، ژاپني، فرانسوي و سوئدي. به طور کلي ويکي پديا داراي ??? گونه زبان ملل دنيا و ?/? ميليون مقاله مي باشد. زبانهاي مختلف به صورت مستقل از هم کار مي کنند. ويرايشهاي زباني به بقيه زبانهاي ديگر محدود يا وصل نشده اند و فقط محدود به سياستهاي کلي نظير "ديدگاه بي طرفانه" هستند. با اينکه مقالات و تصاوير بين زبانها به اشتراک گذاشته نشده اند ولي اولي از طريق صفحاتي که در آنها درخواست ترجمه مي شود و روي زبانهاي بزرگتر قرار دارد و دومي از راه انبار عمومي ويکي پديا حل شده اند. مقاله هاي ترجمه شده بخش کوچکي از مقالات موجود همه زبانها را تشکيل مي دهند. فهرست زير نشاندهنده بزرگترين زبانها از نظر تعداد مقالات تا فروردين ?? مي باشند: ?. انگليسي (???????) ?. آلماني (???????) ?. ژاپني (???????) ?. فرانسوي (???????) ?. سوئدي (??????) ?. هلندي (??????) ?. لهستاني (??????) ?. پرتغالي (??????) ?. اسپانيايي (??????) ??. ايتاليايي (??????) ??. چيني (??????) ??. نروژي بوکمال (??????) ??. دانمارکي (??????) ??. اسپرانتو (??????) ??. فنلاندي (??????) زبانهاي خانواده ژرمن به تنهايي بيش از ? ميليون مقاله را در بر مي گيرند. ويرايش تقريباً هر کاربري مي تواند مقاله هاي ويکي پديا را ويرايش کند و تغييرات خود را سريعا ببيند. فکر ويرايش مقالات بر اين اساس شکل گرفته که همکاري کاربران با يکديگر مي تواند در بهبود کيفيت مقاله ها در طول زمان تاثير بسزايي داشته باشد همانطور که در توسعه نرم افزارهاي بازمتن داشته است. نويسندگان آن نيازي به داشتن مدارک رسمي يا تخصص در زمينه موضوعي که ويرايش مي کنند ندارند. به آنها اخطار داده مي شود که ممکن است مقالات آنها توسط هر کس و به هر نحوي که مي خواهد، بي رحمانه مورد ويرايش قرار گيرند و توزيع شوند. مقالات آنها توسط هيچ شخص خاصي يا گروه تحريريه اي بازنگري نمي شوند. تصميم گيري در مورد مطالب و سياستهاي ويرايشي ويکي پديا با توافق عام و راي گيري هاي تصادفي صورت مي گيرد، اگر چه تصميم آخر هميشه با جيمي ولز است. بدليل باز بودن ويکي پديا "جنگهاي ويرايشي" (که "جنگهاي بازنگري" نيز خوانده مي شوند) و مشاجره هاي طولاني غالبا وقتي اتفاق مي افتند که ويرايشگران با هم به توافق نمي رسند. اعضاي انجمنهاي ويکي پديا روند ويرايشي ويکي پديا را يک عمل دسته جمعي و نوعي جريان اجتماعي و تکامل تدريجي دارويني مي دانند. مقالات هميشه در معرض ويرايش قرار دارند بدين گونه که ويکي پديا هيچ گاه مقاله اي را تمام شده تلقي نمي کند. تخريب مشکل دائمي ويکي پديا بوده است. سياستها ويکي پديا از تمامي شرکت کنندگان خود مي خواهد تا هنگام نوشتن "ديدگاه بي طرفانه" اي داشته باشند و تحقيق ابتکاري را در ويکي پديا قرار ندهند. نگاه بي طرفانه که خود سياستي "غير قابل بازگشت" مي باشد هدف دانشنامه را اينگونه بر مي شمرد " نشان دادن عوامل اختلاف، توصيف آنها به جاي وارد شدن در آنها". اگر به اين مهم برسيم ديگر ويکي پديا تنها از يک ديدگاه بي طرفانه بيان نشده است بلکه حاوي تمامي نظرات بي طرفانه مربوط به يک موضوع خواهد بود.اين سياست بيان مي دارد که به هر ديدگاهي بسته به اعتبارش بايد بها داد. از اين سياست به خاطر داشتن هدفي غيرقابل دسترسي که در مورد آثار بي اعتبار بي مورد است و به ديدگاه هاي "ضد اخلاقي" اجازه ظهور مي دهد انتقاد شده است. آراء و نظراني که تا قبل از اين منتشر نشده اند "تحقيقهاي ابتکاري" تلقي مي شوند بنابر اين اجازه ورود را ندارند. سياست "تحقيق غير ابتکاري" اينگونه بيان مي دارد که آثار اين چنيني نمي توانند نمايانگر ديدگاهي بي طرفانه باشند پس نظرات يا ديدگاه هاي جديد نويسندگان و ويرايشگران نبايد در ويکي پديا معرفي شوند. همکاران ويکي پديا از سياستها و خط مشي هاي متنوع کوچکتري نيز حمايت مي کنند. بر خلاف بقيه ويکي هاي موجود مثل Ward Cunningham's Portland Pattern Repository، ويکي پديا به جاي قرار دادن بحثهاي مربوط به تغييرات مقاله ها در داخل آنها، صفحاتي را به نام "بحث" به اين کار اختصاص داده است. همکاران ويکي پديا گاهي مقاله هايي را که احساس مي کنند مناسب يک دانشنامه نيست، تغيير يا انتقال داده و يا حذف مي کنند. تعاريف فرهنگ واژه ها (dicdefs) يا اصل متنها از اينگونه مقاله ها مي باشند. گاهي اوقات ويرايشهاي مختلف ويکي پديا براي خود سبک نوشتاري خاصي ايجاد مي کنند. نويسندگان تمايز رسمي خاصي بين نويسندگان ويکي پديا وجود ندارد و تصميمات با راي اکثريت گرفته مي شوند. در ماه ژانويه ????، ويکي پديا حدودا داراي ?????? کاربر بوده است که هر کدام دست کم در روز پنج ويرايش يا اثر از خود به جا گذاشته است. ????? نفر از اين کاربرانِ فعال، در سه زبان بزرگ ويکي پديا کار کرده اند. ????? نفر از کاربران فعالتر روزانه ??? ويرايش يا ثبت اثر داشته اند که بيش از نيمي از آنها در سه زبان بزرگ کار کرده اند. بنابر آمارهاي ويکي مديا، يک چهارم ترافيک ويکي پديا از سوي کاربراني است که داراي حساب نيستند و کمتر دست به ويرايش مقاله مي زنند. وظايف نگه داري به عهده گروه هاي داوطلبي از توسعه دهندگان، ناظران، ماموران و مديران که به صدها نفر مي رسند مي باشد. مديران بزرگترين گروه بين آنها مي باشند که توانايي جلوگيري از ويرايش يک مقاله يا جلوگيري از دسترسي کاربران خاص طبق سياستهاي انجمن را دارند. کاربران زيادي تابه حال به صورت اضطراري يا دائم از ويرايش يا ثبت مقاله در ويکي پديا منع شده اند. ممکن است تخريب يا تخلف از سياستها، باعث منع اضطراري يک کاربر گردد. در حاليکه تصميم اخراج بلند مدت يا هميشگي توسط آقاي ولز يا کميته داوري تخلفات جدي و دامنه دار اتخاذ مي شود. رئيس قبلي بخش ويرايش ويکي پديا، لري سانگر گفته است وجود مجوز GFDL "به عنوان ضمانت آزادي، انگيزه خوبي براي کار در يک دانشنامه آزاد است." پروفسور آندريا سيفوليلي در مطالعه ويکي پديا به عنوان يک انجمن، اين طور مطرح مي کند که هزينه هاي پايين شرکت درنرم افزار ويکي، خود عامل فروگشايي براي توسعه جمعي مي باشد و ديدگاه "ساخت خلاقانه" ميزان شرکت پذيري را بالا مي برد. به ويکي پديا به عنوان تجربه اي اجتماعي در آنارشي يا دموکراسي نگاه شده است. بنيانگذار آن اينگونه جواب مي دهد که حتما قرار نيست اينطور باشد اگر چه دستاوردش اين بوده است. در جستجويي که داخل ويکي پديا انجام شد صفحه اي پيدا شد که نويسنده آن اينگونه بيان داشته که ارزش اين دانشنامه به خاطرآن است که ويکي پديا انجمني اجتماعي است. به اين معنا که مي توان از نويسندگان خواست تا از کار خود دفاع کرده يا آن را روشن سازند و بحثها سريعا قابل مشاهده اند. ويرايشهاي گوناگون ويکي پديا غالبا داراي ميزهاي مرجعي هستند که اعضاي انجمن در آنجا به سئوالات جواب مي دهند. ارزيابيها ادعاي ويکي پديا مبني بر دانشنامه بودن يا اين طور نشان دادن، هميشه مايه بحث بوده است. ويکي پديا را هميشه به خاطر کمبود محسوس اطمينان، فراگيري و قدرت کنترل کننده مورد انتقاد قرار داده اند. بسياري از کتابداران، دانشگاهيان و نويسندگان دانشنامه هايِ رسمي تر بر اين باورند که ويکي پديا به عنوان يک مرجع کاربردپذيري کمي دارد ويا هرگز ندارد. ويکي پديا دست کم در برخي محيطهاي ديگر از نظر کيفي، مقبوليتي کافي دارد. اين دانشنامه برنده يک آزمايش مقايسه اي توسط مجله آلماني c't شده است. بيشتر ستايش آن بدليل مطالب آزاد و اجازه ويرايش توسط هر فرد مي باشد. کيفيت منتقدين بر اين باورند که مجوز ويرايش همگاني ويکي پديا را دانشنامه اي غير قابل اعتماد ساخته است. فيليپ بردلي در مصاحبه اي که با روزنامه گاردين در سال ???? انجام داد گفت که او هرگز از ويکي پديا استفاده نمي کند و "هيچ کتابدار ديگري را نمي شناسد که اين کار را انجام دهد. مشکل اصلي عدم وجود قدرت کنترل کننده در ويکي پدياست. در کتب منتشر شده، ناشر بايد تضمين کند که اطلاعات کتابش درست است زيرا امرار معاش او بستگي به آن دارد. اما با وجود چيزي مثل ويکي پديا همه آن بر باد مي رود." تد پاپاس رئيس ويرايشگران دانشنامه بريتانيکا در مصاحبه اي با گاردين اين طور مي گويد که : "فرضيه ويکي پديا بر اين استوار است که پيشرفت مداوم به کمال مي انجامد. اين فرضيه هيچگاه ثابت نشده است." دانا بويد درسال ???? در بحثي پيرامون ويکي پديا به عنوان يک منبع دانشگاهي اين طور مي گويد که "ويکي پديا هيچ گاه يک دانشنامه نخواهد شد ولي حتما در آينده تبديل به منبع گسترده اي از دانش مي شود که براي اهداف مختلف ارزش زيادي خواهند داشت." رابرت مک هنري ويرايشگر سابق بريتانيکا در مقاله اي تحت عنوان "دانشنامه مورد اعتماد" ويکي پديا را مورد انتقاد قرار داده است و مي نويسد "هر چند که ممکن است مقاله اي در ويکي پديا به درجه اعتبار بالايي دست يابد ولي تا ابد در معرض تغيير دخالت کنندگان بي اطلاع يا کم سواد قرار خواهد داشت." آرون کرون مقاله تکذيبيه اي در رد روشهاي مک هنري نوشته و آنها را FUD که نوعي فن تجاري به حساب مي آيد و در زبان انگليسي مخفف سه واژه به معناي "ترس، عدم اطمينان و شک" مي باشد اطلاق کرده است. رئيس بخش تحريريه سابق، لري سانگر در اواخر سال ????، از ويکي پديا به دليل داشتن ماهيت "ضد نخبه" که باعث رد بازنگري رسمي مي شود و در نتيجه موجب کاهش اعتبار مقالات آن مي شود انتقاد کرد. روند ويرايشي ويکي پديا اينطور فرض مي کند که قرار دادن مقالات در معرض ويرايش همگاني باعث صحت مطالب مي شود. سانگر پيش از اين با اشاره به قانون لينوس در مورد توسعه بازمتن گفته بود:"با داشتن چشمهاي زياد، خطاهاي کمتري رخ خواهند داد." جوي ايتو يکي از شخصيتهاي فناوري در مورد صحت مطالب ويکي پديا اينطور مي نويسد که " هر چند اين مسئله کمي بستگي به نوع رشته دارد، سئوال اين است که آيا مطلبي که از يک منبع اطلاعاتي دقيق به دست مي آيد درست تر است يا مطلبي که توسط صدها هزار نفر (با امکان ويرايش) ديده شده و هنوز باقي مانده." در آزمايش غير رسمي که روي توانايي ويکي پديا در کشف اطلاعات غير صحيح انجام شد، نويسنده اين طور بيان مي دارد که اين جريان "مکانيسمي حقيقت ياب نيست بلکه بيشتر شبيه مکانيسم راي گيري مي ماند، در نتيجه ممکن است مطلبي که اشتباه به "نظر" نرسد صحيح تلقي شود." ويکي پديا را به خاطر فراگير نبودن مورد اتهام قرار داده اند زيرا ماهيت آن داوطلبانه است و مي تواند بازتاب جانبداريهاي جهتدار نويسندگانش باشد. دال هويبرگ رئيس بخش تحريريه دانشنامه بريتانيکا اين طور بيان مي دارد که "مردم درباره چيزهايي مي نويسند که به آنها علاقه دارند در نتيجه بسياري از موضوعات پوشش داده نمي شوند ولي وقايع خبري با تمام جزئياتشان ذکر مي شوند. مدخل مربوط به تندباد فرنسس پنج برابر بزرگي مدخل مربوط به هنر چين است و مدخل خيابان کورونيشن دو برابر مدخل مربوط به توني بلر است." لري سانگر رئيس بخش سابق ويرايش نوپديا در سال ???? گفت "هنگامي که به يک مسئله نسبتا تخصصي مي رسيم (که خارج از علاقه مردم است) اعتبار پروژه ها بسيار غير قابل اعتماد مي شود." ويکي پديا به عنوان يک ويکي به خاطر اينکه اجازه مي دهد مقالاتش ضمن وقايع جاري به روز شوند يا خلق شوند ستايش شده است. براي مثال مقاله مربوط به زمين لرزه اقيانوس هند که سريعا بعد از وقوع آن در ويکي پدياي نسخه انگليسي نوشته شد به سرعت توسط بعضي از مطبوعات چاپ شد. نويسندگان و ويرايشگران ويکي پديا بر اين باورند که محدوده موضوعي اين دانشنامه مي تواند بسيار وسيعتر از بقيه دانشنامه ها باشد. از اين گذشته اين نکته نيز بايد ذکر شود که در ماه مه سال ???? (خرداد ??) مثال هويبرگ صحت خود را از دست داد: مقاله مربوط به هنر چين تقريبا سه برابر مقاله مربوط به تندباد فرنسس شد و مقاله مربوط به توني بلر در حدود ??? بزرگتر از مقاله خيابان کورونيشن گرديد. اين نکته کاملا روشن است که مقاله هايي که در سوال مطرح شده بودند تنها به عنوان مثالهايي براي گرايش متمايل نويسندگان آورده شده بودند؛ اگر چه مي توان از اين مثالها براي نشان دادن روند ويکي پديا به سوي تعادل منطقي استفاده کرد. مجله آلماني رايانه اي c't در اکتبر???? (مهر??) مقايسه اي بين دانشنامه هاي براکهاوس پرميوم، مايکروسافت انکارتا و ويکي پديا انجام داد. کارشناسان ?? مقاله از رشته هاي گوناگون را ارزيابي کردند. امتيازات نهايي از اين قرار بودند، ويکي پديا ?/? از ? (-B)، براکهاوس پرميوم ?/? و مايکروسافت انکارتا ?/?. اِميگ و هِرينگ پروفسورهاي دانشگاه اينديانا در تحليلي پيرامون دانشنامه ها اينطور مي نويسند که "ويکي پديا در قلمروهايي که توانايي بيشتري دارد، همچون فناوري و وقايع جاري، منابع اطلاعات سنتي را بهبود مي بخشد." قياس خوبي که مي توان در مورد نقاط قدرت و ضعف ويکي پديا انجام داد در مقايسه استانداردهاي دادگاه و مدارک کارآگاهي مي باشد. اين حقيقت که هر کس مي تواند ويکي پديا را ويرايش کند اين ادعا را که مي شود تا حد مدارک دادگاه به آن اعتماد کرد مشکل مي سازد. با اينحال باز بودن آن به سوي خيل وسيع شرکت کنندگان اين اجازه را به ويکي پديا مي دهد تا به وسعت و عمق خلاقيت و ارتباطاتي که باعث ايده آل شدن آموختن و جستجوي آرا مي شوند برسد. اين روند بسيار شبيه به روشي است که در آن استفاده بلندنظرانه تر از مدارک کارآگاهي مي تواند باعث رسيدن به سرنخ هاي مهم و مدارک بيشتر بشوند. اين روند مي توانست توسط استانداردهاي سختگيرانه دادگاهي در نطفه خفه شوند. انجمن ويکي پديا داراي انجمني از کاربران است که هر چند نسبتا کم هستند ولي بسيار فعال مي باشند. اِميگ و هِرينگ مي گويند "هنگامي که گروه اندکي از کاربران در يک سيستم باز ويرايشي به صورت يک کنسرت و همراه با هنجارهاي توافقي عمل مي کنند، مي توانند بر مطالب توليد شده در سيستم، تنوع حذف مطالب، مشاجرات، تناقضات و سازگاري صداي شرکت کنندگان کنترل کاملي داشته باشند." ويرايشگران ويکي اينفو که ويکي پديا روي سايت آنها fork شده است از اين که بعضي افراد کاربران جديد را ناعادلانه "جن" يا "کاربران مشکل ساز" لقب مي دهند و آنها را از ويرايش و نوشتار منع مي کنند انتقاد مي کنند. انجمن ويکي پديا به دليل محول کردن ويرايش مقاله ها به کاربراني که مشکلات آن مقالات را مطرح ساخته اند مورد انتقاد واقع شده است. در جستجويي که روي ويکي پديا انجام شد صفحاتي پيدا شد که نويسندگان آنها ويکي پديا را به خاطر اينکه يک انجمن اجتماعي است ستوده اند. به اين معنا که مي توان از نويسندگان خواست تا از کار خود دفاع کرده يا آن را روشن سازند و بحثها سريعا قابل مشا هده اند. ويرايشهاي گوناگون ويکي پديا غالبا داراي ميزهاي مرجعي هستند که اعضاي انجمن در آنجا به سئوالات جواب مي دهند. جوايز ويکي پديا در ماه مه ???? (خرداد ??) دو جايزه مهم را از آن خود کرد. اولي جايزه Golden Nica براي Digital Communities بود که توسط Prix Ars Electronica اعطا شد. اين جايزه به همراه ?????? يورو و دعوت از ويکي پديا به جشنوار? سال بعد PAE Cyberarts استراليا بود. دومي جايزه Judges' Webby براي بخش "انجمن" بود. همچنين ويکي پديا نامزد جايزه "بهترين کوشش" از سوي Webby شد. در سپتامبر ????(شهريور??) ويکي پدياي ژاپني موفق به دريافت جايزه ساخت وب (Web Creation) از سوي انجمن تبليغ کنندگان ژاپن شد. اين جايزه معمولاً به افرادي اعطا مي شود که سهم بزرگي در پيشبرد وب به زبان ژاپني دارند و اين بار جايزه به شرکت کنندگان دائم ويکي پدياي ژاپني داده شد. ويکي پديا تا به حال توسط منابع بيشماري همچون BBC News، USA Today، The Economist، Newsweek، Business Week، Chicago Sun-Times، مجله Time و مجله Wired تمجيد شده است. جوايز اعطاشده به ويکي پديا و اخبار مربوط به آن که در مطبوعات چاپ مي شوند را مي توانيد از طريق نشاني (http://meta.wikimedia.org/wiki/Trophy_box) پيگيري کنيد. تاريخچه ويکي پديا به عنوان نسخه تکميلي نوپديا شروع به کار کرد. نوپديا پروژه دانشنامه رايگان و آنلايني بود که مقالاتش توسط کارشناسان و از طريق يک جريان رسمي نوشته مي شدند. نوپديا در تاريخ ? مارس ???? (?? اسفند ????) تحت مالکيت شرکت Bomis که يک شرکت پورتال وب بود بنيانگذاري شد. اعضاي برجسته آن عبارت بودند از جيمي ولز رئيس شرکت و تصميم گيرنده نهايي و لري سانگر رئيس بخش ويرايش و نوشتار نوپديا و بعدها ويکي پديا. سانگر اين طور نوپديا را توصيف مي کند که بين تمام دانشنامه هاي موجود آن زمان تنها نوپديا داراي مطالب آزاد بود و محدوديت اندازه نداشت زيرا روي اينترنت قرار داشت. ضمنا به خاطر ماهيت عموميش و محدوده وسيع شرکت کنندگان بالقوه خود، بي طرف بود. نوپديا داراي هفت مرحله بازنگري توسط کارشناسان متخصص در زمينه هاي مختلف بود ولي بعدها همگان به اين باور رسيدند که اين روند براي توليد مقالات بسيار کند مي باشد. شرکت بوميس که پايه گذار اين دانشنامه بود نقشه هايي براي تبليغات داشت تا از طريق آن جبران سرمايه کند. اين دانشنامه در ابتدا داراي مجوز مطلب آزاد نوپديا بود ولي درست قبل از تشکيل ويکي پديا و بر اثر اصرار ريچارد استالمن مجوز خود را تبديل به مجوز حق تاليف آزاد گنو کرد. ويکي پديا براي اولين بار در تاريخ ?? ژانويه ????(?? دي ????) وفقط با زبان انگليسي و با نام wikipedia.com به اقيانوس اينترنت انداخته شد. ويکي پديا از تاريخ ?? ژانويه يکي از قابليتهاي Nupedia.com به شمار مي رفت. به اين صورت که نويسندگان عمومي مي توانستند مقالات خود را در آن وارد کنند تا پس از مرور آن به نوپديا وارد شود. ولي پس از آنکه هيئت مشورتي کارشناسان نوپديا مدل توليد آن را رد کرد، از سايت نوپديا برداشته شد. بعد از آن ويکي پديا به صورت پروژه اي جدا از نوپديا شروع به کار کرد. سياست "ديدگاه بي طرفانه" آن در همان ماههاي اول برنامه ريزي شد اگر چه شبيه به سياست پيشين "بي طرفي" نوپديا بود. ويکي پديا سريعا شرکت کنندگاني از نوپديا، اسلش دات و راهنماهاي موتورهاي جستجو بدست آورد. در پايان سال اول به تعداد ?????? مقاله بين ?? زبان خود رسيد. تا پايان سال ???? تعداد زبانها به ??، پايان سال ???? به ?? و در پايان ???? به تعداد ??? زبان رسيد. نوپديا و ويکي پديا آنقدر کنار هم زيستند تا ميزبان (سِرور) نوپديا از کار افتاد و در سال ???? متون آن به ويکي پديا انتقال يافت. ولز و سانگر فکر استفاده از ويکي را به WikiWikiWeb مربوط به Ward Cunningham يا Portland Pattern Repository نسبت مي دهند. ولز اينگونه بيان مي دارد که او براي اولين بار در دسامبر ???? فکر استفاده از ويکي را از ژرمي رُزنفيلد که کارمند شرکت بوميس بود و يک ويکي مشابه را به او نشان داده بود شنيد. اما اين واقعه بعد از آن بود که سانگر خبر وجود چيزي به نام ويکي را از کوويتز که يکي از کاربران ويکي بود شنيد و پيشنهاد ساخت چيزي مثل ويکي براي نوپديا را به ولز داد. از همين جا بود که تاريخ ويکي شروع شد. پروژه اي به نام گنوپديا تحت همان ايده مطلب آزاد (و نه توليد ويکي) همراه با نوپديا شروع به کار کرده بود. اين پروژه متعاقبا غير فعال شد و سازنده آن ريچارد استالمن که توليد کننده نرم افزارهاي رايگان است، شروع به پشتيباني از ويکي پديا کرد. کاربران اسپانيايي در فوريه ???? از ترس تبليغات تجاري و نبود کنترل در يک ويکي پدياي انگليسي محور از ويکي پديا به روي Encyclopedia Libre رفتند. کمي بعد در همان سال، ولز اعلام کرد که ويکي پديا هيچ تبليغي نشان نخواهد داد و وبسايت آن را به wikipedia.org انتقال داد. بعضي پروژه ها بدلايل ويرايشي خاص به جاهاي ديگري نظير ويکي اينفو انتقال داده شده اند. در ويکي اينفو خبري از "ديدگاه بي طرفانه" نيست و اين سايت در طرفداري از چندين مقاله نوشته شده از "ديدگاه دلسوزانه(طرفدارانه)" مي باشد. در تاريخ ?? ژوئن ???? (??خرداد ??) بنياد ويکي مديا از بين ويکي پديا و نوپديا شکل گرفت. ويکي پديا و پروژه هاي خواهرش تا به حال تحت اداره اين سازمان ناسودبر کار کرده اند. اولين پروژه خواهر ويکي پديا به ياد حملات ?? سپتامبر در ماه اکتبر ???? براي به ياد آوري حوادث آن روز ساخته شد. ويکي واژه که پروژه فرهنگ واژه ها بود در دسامبر ????، ويکي گفتاورد که مجموعه اي از گفته هاي معروف بود درست يک هفته بعد از افتتاح ويکي مديا و پروژه ويکي نسک که مجموعه اي از کتابهاي رايگاني که با مشارکت همگاني نوشته شده اند در ماه بعد به کار افتاد. ويکي مديا بعد از آن شروع به پروژه هاي جديدي کرد که ذيلا توضيح داده خواهند شد. ويکي پديا از ابتدا وضعيت خود را با شمارش مقاله هايش اندازه گرفته است. در دو سال ابتدايي پيدايش خود روزانه در حدود ??? مقاله يا کمتر به آن اضافه مي شد. ويکي پدياي انگليسي در تاريخ ?? ژانويه ???? (?بهمن ??) به سرعت ??????? مقاله رسيد. در سال ???? مقالات ويکي پديا به نرخ رشد تقريبي ????? تا ????? مقاله در روز رسيدند. در ?? فوريه ???? (?اسفند ??) ويکي پديا در تمامي زبانهاي خود به ميزان ??????? مقاله دست يافت. در تاريخ ?? سپتامبر ???? (?? شهريور ??) مقاله هاي ويکي پديا در ??? زبان به يک ميليون رسيد. نرم افزار و سخت افزار ويکي پديا توسط برنامه بازمتن مدياويکي روي دسته اي از ميزبانان وب مستقر در فلوريدا اجرا مي شود. مديا ويکي نسخه سوم اين برنامه مي باشد. در ابتدا ويکي پديا روي UseModWiki که توسط کليفورد آدامز (نسخه ?) نوشته شده بود کار مي کرد. در ابتدا براي پيوندهايش از CamelCase استفاده مي کرد ولي بعدها امکان استفاده از قلاب (bracket) هم در آن ايجاد شد. ويکي پديا در تاريخ ژانويه ???? در نسخه جديد خود استفاده از موتور PHP را به همراه پايگاه داده MySQL آغاز کرد. اين نرم افزار که نسخه دوم به حساب مي آمد توسط ماگنوس مانسک و مخصوص ويکي پديا نوشته شده بود. به خاطر تقاضاهاي زياد به منظور بهبود کيفيت اصلاحات زيادي روي آن انجام شد. سرانجام اين نرم افزار توسط لي دانيل کراکر دوباره نويسي شد. اين نرم افزار که نسخه شماره سه محسوب مي شد در ژولاي ???? نوشته شد و مدياويکي نام گذاري گرديد. مجوز استفاده از آن تحت گنو مي باشد و در تمامي پروژه هاي ويکي مديا از آن استفاده مي شود. ويکي پديا تا سال ???? تنها روي يک سرور بود تا آنجا که تنظيمات ميزبان آن تقسيم به چندين قسمت شد. در ژانويه ???? ويکي پديا روي ?? سرور مختلف در فلوريدا مشغول به کار بود. پيکربندي آن عبارت است از يک بانک اطلاعاتي بزرگ تحت MySQL، چندين ميزبان خادم بانک اطلاعاتي و ?? ميزبان وب که با نرم افزار آپاچي کار مي کنند و ? تا که تحت ميزبان Squid Cache کار مي کنند. تقاضاهاي صفحه وب ابتدا به ميزبانان مخزن Squid caching فرستاده مي شوند. درخواستهايي که قابليت انجام شدن در اين ميزبان ها را ندارند به دو ميزبان متعادل ساز که نرم افزار perbal روي آنها نصب است فرستاده مي شوند. سپس تقاضاها براي يکي از ميزبانهاي وب آپاچي فرستاده مي شوند تا مورد پردازش قرار بگيرند. ميزبانهاي وب، صفحات را به شکل لازم پردازش مي کنند. براي افزايش سرعت، صفحاتي که براي کاربران ناشناس پردازش شده اند در يک فايل سيستم ذخيره (cache) مي شوند تا زمانيکه از درجه اعتبار ساقط شوند. اين امر باعث عدم پردازش صفحات معمول مي شود. ويکي مديا در حال ساخت شبکه اي جهاني از ميزبانان مخزن به علاوه ? ميزبان مخزن خود در فرانسه مي باشد. گزارش وضعيت رو به رشد وب سايت ويکي پديا به صفحه وضعيت درOpenFacts فرستاده مي شود. از ويکي‌پديا، دايرةالمعارف آزاد. | |